Το γόνατο είναι η μεγαλύτερη και πιο πολύπλοκη άρθρωση του ανθρώπινου σώματος. Η σύνθετη ανατομία της άρθρωσης αποτελούμενη από συνδέσμους, μηνίσκους, χόνδρο, τένοντες, επιγονατίδα, αρθρικό θύλακο και μύες συμβάλει στην εξαιρετικά υψηλή σταθερότητα της άρθρωσης. Σε κάθε βήμα δέχεται φορτίο περίπου τριπλάσιο του σωματικού βάρους.
Αποτελείται από την μηροκνημιαία διάρθρωση και την επιγονατιδομηριαία διάρθρωση, οι οποίες περιβάλλονται από κοινό αρθρικό θύλακο. Ο αρθρικός θύλακος είναι μια παχιά μεμβράνη που περιβάλει την άρθρωση. Ο αρθρικός θύλακος επαλείφεται εσωτερικά από τον αρθρικό υμένα και περιλαμβάνει υπό φυσιολογικές συνθήκες ελάχιστη ποσότητα υγρού.
Η μικρή οστική επαφή μεταξύ των αρθρικών επιφανειών δίνει τη δυνατότητα στο γόνατο για κίνηση κάμψης – έκτασης. Συγχρόνως επιτρέπει και μικρού βαθμού στροφή και πλάγιες κινήσεις.
Οι οστικές δομές προσφέρουν μικρή σταθερότητα στην άρθρωση. Η σταθεροποίηση της άρθρωσης επιτυγχάνεται ουσιαστικά μέσω των μυϊκών και συνδεσμικών στοιχείων της άρθρωσης. Αυτά διακρίνονται σε δυναμικούς (ενεργούς) και στατικούς (παθητικούς) σταθεροποιητές. Στους δυναμικούς ανήκουν οι μύες με τους τένοντές τους, ενώ στους στατικούς ανήκουν οι διάφοροι σύνδεσμοι και οι μηνίσκοι.
Οστικές δομές
Οι κύριες οστικές δομές της άρθρωσης είναι τρεις (μηρός – κνήμη – επιγονατίδα), ενώ η περόνη έχει δευτερεύοντα ρόλο. Η κύρια άρθρωση (μηροκνημιαία διάρθρωση) σχηματίζεται από το περιφερικό άκρο του μηρού και το κεντρικό άκρο της κνήμης. Στην πρόσθια επιφάνεια του γόνατος βρίσκεται η επιγονατίδα, ο οποία κινείται σε ένα αυλάκι που σχηματίζει ο μηρός (τροχιλία) και μαζί αποτελούν την επιγονατιδομηριαία διάρθρωση.
Αρθρικός Χόνδρος
Ο αρθρικός χόνδρος είναι ένας λευκός λείος ιστός που καλύπτει τις αρθρικές επιφάνειες των οστών. Στην άρθρωση του γόνατος καλύπτει το περιφερικό άκρο του μηρού, το κεντρικό της κνήμης και την πίσω επιφάνεια της επιγονατίδας. Ο χόνδρος επιτρέπει στην άρθρωση να κινείται με πολύ χαμηλό συντελεστή τριβής όταν το ένα οστό μετακινείται πάνω στο άλλο.
Ο χόνδρος δεν έχει αιμάτωση και για αυτό η αναγεννητική του ικανότητα είναι σχεδόν ανύπαρκτη. Η καταστροφή του οδηγεί σε επώδυνη αρθρίτιδα.
Μηνίσκοι
Οι μηνίσκοι, αποτελούν δυο ινοχόνδρινους δίσκους με σχήμα “C” ανάμεσα στα οστά του μηρού και της κνήμης. Οι δίσκοι αυτοί σταθεροποιούν την άρθρωση, απορροφούν σαν «αμορτισέρ» τους κραδασμούς και προστατεύουν τις χόνδρινες επιφάνειες της άρθρωσης. Υπάρχουν δυο μηνίσκοι(έσω – έξω).
Σύνδεσμοι
Οι σύνδεσμοι συνδέουν τα οστά μεταξύ τους και ο ρόλος τους είναι να προσφέρουν σταθερότητα στην άρθρωση. Οι βασικοί σύνδεσμοι του γόνατος είναι τέσσερις. Οι δυο πλάγιοι σύνδεσμοι (έσω και έξω) σταθεροποιούν και προστατεύουν το γόνατο στις πλάγιες μετατοπίσεις.
Ο πρόσθιος χιαστός σύνδεσμος (ΠΧΣ) ελέγχει τις στροφικές κινήσεις και τη πρόσθια μετατόπιση της κνήμης σε σχέση με το μηρό. Ο οπίσθιος χιαστός (ΟΧΣ) ελέγχει κυρίως την οπίσθια μετατόπιση της κνήμης σε σχέση με το μηρό.
Μύες
Οι μύες που περιβάλουν το γόνατο προσφέρουν κίνηση στην άρθρωση αλλά συγχρόνως αποτελούν και σταθεροποιητικές δομές. Χωρίζονται σε δυο ομάδες, τους πρόσθιους και τους οπίσθιους μηριαίους. Ο πιο σημαντικός μυς είναι ο τετρακέφαλος μηριαίος μυς, που αποτελεί τον πιο ισχυρό δυναμικό σταθεροποιητή του γόνατος και βρίσκεται στην πρόσθια επιφάνεια του μηρού. Αποτελείται από τέσσερις μυς, οι οποίοι συνενώνονται σε κοινό τένοντα, που καταφύεται στην επιγονατίδα. Ο τένοντας αυτός συνεχίζει ως επιγονατιδικός τένοντας κάτω από την επιγονατίδα και καταφύεται στο κνημιαίο κύρτωμα της κνήμης. Κύρια λειτουργία του είναι να φέρνει το γόνατο σε έκταση όταν είναι λυγισμένο. Οι οπίσθιοι μηριαίοι μύες έχουν σαν κύρια δράση να κάμπτουν το γόνατο.